خلافت الهی انسان از منظر ملاصدرا و هجویری

خلافت انسان ها بر روی زمین یکی از مسایل مهم در فلسفه و عرفان و از دغدغه های فکری و معرفتی حکیمان و عارفان است و در طول تاریخ هر کدام به مقتضای مبانی خود دیدگاه های گوناگونی را ارایه داده اند ، برخی فقط حضرت آدم (ع) را خلیفه دانسته اند و بعضی دیگر قایل به خلافت همه ی انسان ها بر روی زمین هستند . در این پژوهش به تحلیل و بررسی دو دیدگاه فلسفی و عرفانی یعنی نظر ملاصدرا و هجویری در مساله خلافت الهی پرداخته شده است . در این راستا صدرالمتالهین معتقد است که انسان ذاتا خلیفه ی الهی است و هر یک از افراد بشر به اندازه ی استعداد های گوناگون خویش از خلافت بهره ای برده اند . از منظر هجویری نیز خلافت الهی تنها در صورتی میسر است که فرد مراحل سیر و سلوک را پشت سر گذاشته و به یک سری از مقامات و حالات رسیده باشد ، آنگاه وی شایستگی مقام خلافت و ولایت را پیدا خواهد کرد . از آنجایی که بیان نظرات در دو حوزه ی مختلف و جداگانه ای مطرح است بی شک تفاوت هایی به چشم می آید در این پزوهش پس از بررسی و تحلیل آراء آن دو و اشاره به مبانی نظری آنان به بیان اشتراکات و تفاوت ها در جمع بندی پایانی پرداختیم .